Het belang van bewustwording van machtsverschillen in vrijwilligersorganisaties

Carin van der Hor

Register vertrouwenspersoon ongewenste omgangsvormen en integriteit

Uiteraard zijn alle voorbeelden ontdaan van specifieke kenmerken of andere identificeerbare informatie. Alle namen zijn gefingeerd.

All examples have been stripped of specific characteristics or other identifiable information. All names are fictitious.

Als adviseur op het gebied van sociale veiligheid binnen vrijwilligersorganisaties is het mijn verantwoordelijkheid om de aandacht te vestigen op het belang van het erkennen en adresseren van machtsverschillen binnen deze organisaties. Deze machtsdynamieken kunnen zich manifesteren op verschillende niveaus, zoals tussen betaalde en onbetaalde krachten, maar ook tussen vrijwilligers en hulpvragers en tussen vrijwilligers onderling.

Machtsverschillen tussen betaalde en onbetaalde krachten binnen vrijwilligersorganisaties kunnen een bron van spanning en conflicten vormen. Betaalde krachten kunnen soms meer invloed hebben op besluitvormingsprocessen en middelen, wat tot gevoelens van onderwaardering of miskenning bij vrijwilligers kan leiden. Het is van cruciaal belang dat deze dynamiek wordt erkend en dat er mechanismen worden geïmplementeerd om gelijkwaardigheid en respect te waarborgen binnen de organisatie.

Daarnaast is het belangrijk om aandacht te besteden aan machtsverschillen tussen vrijwilligers en hulpvragers. Vrijwilligers kunnen door hun positie binnen de organisatie, en de afhankelijkheid van hulpvragers, een zekere mate van macht uitoefenen over hulpvragers.

Dit kan leiden tot situaties waarin de belangen en behoeften van hulpvragers niet altijd centraal staan of waarin misbruik van macht plaatsvindt.

Tenslotte zijn er ook nog de, vaak subtiele, machtsverschillen tussen de vrijwilligers onderling. Verschil in achtergrond, socio-economische status, beheersing van de Nederlandse taal, leeftijd: het zijn allemaal factoren die invloed hebben op de dynamiek tussen vrijwilligers. En ook die verdient aandacht.

Het is belangrijk om bewustzijn te creëren over deze machtsdynamieken en om richtlijnen en trainingen te bieden aan vrijwilligers om ethische en professionele grenzen te waarborgen.

Of, zoals een bestuurder vertelde die ik vorig jaar adviseerde over preventief beleid:

"Als bestuurder van ons buurthuis voel ik het als mijn verantwoordelijkheid om een veilige omgeving te creëren voor alle betrokkenen. Maar ik kan dat niet alleen. Het is onze collectieve verantwoordelijkheid om machtsmisbruik te voorkomen en een omgeving te creëren waarin iedereen zich gehoord, gerespecteerd en veilig voelt."

Hij heeft natuurlijk gelijk: het is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid als bestuurders, adviseurs en vrijwilligers om bewustzijn te creëren over machtsverschillen binnen vrijwilligersorganisaties en om te streven naar een inclusieve en veilige omgeving voor iedereen die betrokken is bij onze organisaties.

Met preventief beleid als leidraad kunnen we stappen zetten naar een rechtvaardiger en meer respectvolle samenleving.